Najbolje su sankcije oduzimanjem imovine. Ovih 30 godina se kralo ” i kapom i šakom”. Svi oni koji su predmet provjere treba da dostave popis svoje imovine i popis  računa preko kojih su ostvarivali prihode. To se zove novčani tok. Šta bi vidjeli? Vidjeli bi mnogo onoga što bi nam pokazalo u jednostavnom presjeku četiri stanja: stanje imovine i obaveza; stanje prihoda i rashoda, stanje priliva i odliva, stanje kapitala.

Svi ovi pokazatelji postoje zabilježeni u knjigama ili se mogu izvesti na bazi izračuna i procjene. Pretpostavimo da osoba ima imovinu  vrijednu 1 milion KM za 40 godina poslovne aktivnosti, svih članova porodice. To je godišnje 25.000 KM ili mjesečno oko 2.000 KM. Pretpostavimo da nemaju obaveza. Onda je I – O = K Pretpostaviti je da imaju kapital 1 milion KM. Srazmjerno iznosu K (kapitala) morali bi imati novčane prihode koji pokrivaju njihove rashode.

Ako su rashodi bili u visini akumuliranog kapitala logika pokazuje da bi morali imati mjesečno najmanje 5.000 KM prihoda. Rekli bi da se radi o srednjoj  višoj klasi koja je dobro zarađivala i trošila. Ako su dva puta više trošili od akumulacije ili oko 70 posto prihoda, što je približno realno, morali  bi imati godišnji prihod do 100.000 KM ili  50.000 eura. U te rashode i odlive bi moglo “stati” sve ono što se vidi kao imovina i koja pokazuje solidan materijalni status pojedinca i njegove porodice. Za svaku ozbiljnu analizu problem se javlja tamo gdje postoji ogroman nesrazmjer između imovine i prihoda. Ljudska radoznalost seže prema imovini koja se mjeri desetinama, stotinama i milijardama eura ili KM. Od takvih treba početi. Od vrha prema dnu. Pod pretpostavkom da je ta imovina proistekla iz poslovne aktivnosti treba “skinuti kapu” i priznati uspjeh.

Gledajući golim okom kako su se mnogi obogatili teško bi mogli dokazatu “svoj” prvi i svaki drugi milion. S toga sankcije koje idu prema imovini su najbolje i najefikasnije. Sve ostalo je “laga i paralaga”. Tek tada se vidi ko je “smoto” lovu i gdje se ona krije. Valjda postoje tragovi svih poreskih prijava svakog pojedinca i pravnog subjekta. Ispade da se poreski organi bave samo onim što “samo kaplja” i što vidi svaki slijepac.

Na udaru su oni sitni u sivoj zoni ekonomije i oni koji primaju dio plate “na ruke” ili “ugovorom o djelu”. To zovu “poreskom neutralnošću” i igraju se poreskom igrom koja liči na igru “ne ljuti se čovječe”. I dok se bavimo najnižom platom koja je u visini solidne dnevne zarade u Njemačkoj  u iznosu od oko 250 eura, dotle ispod radara prolaze milioni i milijarde. Na ovom prostoru je dovoljno da takvih ima oko 1.000 koji su  dobro “umreženi” i  koji su “smotali”  imovinu od nekoliko desetina i stotina miliona KM ili eura. Sankcije koje se najavljuju su prava mjera kriminalu koji neosporno imamo. Zato “čuđenja ili hibretenja” ne bi trebalo da bude.

Za sada bi najbolje bilo da se na ovim prvim tj. trojici sankcionisanih  izvede računica. Onda bi se krenulo dalje. Do prvih 10, zatim 100 ili 1.000. Bez te računice je cijela priča bez veze. Ono što ima naroda u BiH to je lahko izvodljivo imajući broj stanovnika. Ovdje se svi dobro znaju. Malo ih je koji su bili carevi i kraljevi. Većina novih bogataša je bila čisti proletarijat i kokuz. Postali su bogati u opštoj pljački koja je “planetarnih razmjera”.

Mali je broj onih koji su stekli imovinu poštenim radom. Većina naroda nije imala priliku da se obogati u lopovskom sistemu. S toga je veliki broj njih, na stotine hiljada, potražilo šansu, za čovjeku pristojnim životom, tamo gdje nije sramota biti bogat i gdje se može  na legalan način zaraditi za “lijep život”. U našoj opštoj bijedi, gdje penzioner ima prosječnu mjesečnu penziju od 200 eura i radnik prosječnu  mjesečnu  neto platu od 500 eura,  teško je zamisliti da se može normalno živjeti i raditi. S toga su sankcije oduzimanja imovine mehlem na ranu koja se zove kriminal.

(TIP/Nap/Autor: prof. dr Izudin Kešetović)