Današnji dan bi mogao ući u historiju kao prekretnica za Bliski istok. Izraelske snage izvele su najintenzivniji napad na Iran u modernoj historiji, usmjerivši udare na ključne vojne i nuklearne lokacije širom zemlje.

Prema navodima izraelskih zvaničnika, operacija “Rising Lion” rezultirala je likvidacijom visokorangiranih iranskih generala i naučnika uključenih u nuklearni program. U početnom odgovoru, Iran je lansirao preko 100 dronova u pravcu izraelskog teritorija, a komandanti su poručili: “Krv za krv”.

Uprkos brojnim posrednicima koji pozivaju na deeskalaciju, potencijal za direktni rat dvije moćne sile – Izraela i Irana – nikada nije bio veći. U tom kontekstu, važno je analizirati stvarnu vojnu snagu svake strane: broj vojnika, kapacitete, budžete, saveznike i strateške prednosti koje posjeduju.

Ljudski resursi: Iranska brojčana nadmoć

Kada se posmatra broj vojnika, Iran se izdvaja kao dominantna snaga u regiji. Sa 610.000 aktivnih vojnika i još 350.000 rezervista, Iran ima gotovo četiri puta više aktivnih trupa nego Izrael, koji raspolaže sa 169.500 aktivnih vojnika i 465.000 rezervista. Ovaj odnos jasno odražava razliku u veličini populacije – Iran ima oko 88 miliona stanovnika, dok Izrael ima manje od 10 miliona.

Međutim, brojke nisu sve. Izraelski rezervisti prolaze redovne, obavezne vojne obuke i mnogi od njih su veterani u više sukoba. Njihovo iskustvo i disciplina čine značajnu razliku na bojnom polju.

Odbrambeni budžet i ekonomija rata

Izrael u vojsku ulaže neuporedivo više sredstava – 27,5 milijardi dolara godišnje, gotovo tri puta više od iranskog budžeta od 10,3 milijarde dolara. Ova razlika omogućava Tel Avivu da ulaže u vrhunsku opremu, visoko obrazovan kadar i sofisticirane tehnologije poput veštačke inteligencije, cyber odbrane i satelitskog izviđanja.

Međutim, Iran ima alternativne izvore finansiranja – posebno putem Korpusa čuvara islamske revolucije (IRGC), koji na druge načine dolazi do novca.

Zračne snage: Tehnologija protiv kvantiteta

Izrael ima 340 borbenih aviona, među kojima su i američki F-35, F-16 i F-15, koji se ubrajaju u najmoćnije letjelice današnjice. Iran raspolaže sa 312 borbenih aviona, uglavnom sovjetskog i ruskog porijekla, kao što su MiG-29, Su-24, Su-22, te stariji kineski modeli.

Iako brojke djeluju izjednačeno, prednost je jasna – izraelski avioni su tehnološki superiorni, s boljim radarima, naoružanjem i sistemima za elektronsko ratovanje.

Tu je i izraelski PVO štit, poznat po složenim sistemima “Iron Dome”, “David’s Sling”, “Arrow” i “Patriot”. Iran uzvraća sa sopstvenim PVO sistemima – domaćim “Bavar-373”, te ruskim S-300 i “Khordad” sistemima – ali njihova učinkovitost u borbi nije u potpunosti dokazana.

Rakete, dronovi i dalekometna moć Irana

Gdje Iran zaista pokazuje snagu jeste u raketnim i dronskim kapacitetima. Prema podacima Međunarodnog instituta za strateške studije (IISS), Iran posjeduje najveći arsenal balističkih projektila u regiji, uključujući rakete dometa do 2.000 kilometara, koje mogu pogoditi bilo koju lokaciju u Izraelu.

Također, iranski dronovi – među kojima su Shahed-136, Mohajer, Ababil i dr. – koriste se u sukobima od Ukrajine do Jemena i postali su glavni izvozni proizvod Teherana. Izrael ima naprednu dronsku tehnologiju, ali je fokusiran više na izviđanje i precizne napade nego na masovnu upotrebu.

Kopnene snage: Težina oklopa i broj artiljerijskih jedinica

Iran posjeduje oko 1.996 tenkova, dok Izrael raspolaže sa 1.370, ali ima u posjedu Merkava tenkove, koji se smatraju jednim od najbolje dizajniranih tenkova u svijetu. Osim toga, Iran ima više od 6.798 artiljerijskih sistema, dok Izrael ima oko 530.

Ovo ukazuje na kvantitativnu nadmoć Irana, ali ne i na kvalitet – izraelski tenkovi, topništvo i logistika daleko su sofisticiraniji i digitalizirani.

Pomorske snage i podmornička moć

Iako su obje države više orijentisane na kopneno i vazdušno ratovanje, pomorski potencijali također nisu zanemarivi. Iran ima 101 plovilo, uključujući 19 podmornica, dok Izrael ima 67 plovila i 5 podmornica. Izraelske podmornice, međutim, mogu nositi nuklearno oružje, što im daje dodatnu stratešku vrijednost.

Iran se oslanja na male brze čamce za napade u Hormuškom moreuzu i u blizini izraelskih luka, što je vid asimetričnog ratovanja.

Nuklearna nadmoć i zastrašivanje

Iako Izrael nikada zvanično nije priznao posjedovanje nuklearnog oružja, procjene SIPRI-a govore o oko 80 nuklearnih bojevih glava, spremnih za lansiranje s podmornica, raketnih sistema “Jericho II” i bombardera.

Iran, iako razvija nuklearne kapacitete, prema dostupnim informacijama još uvijek nema nuklearno oružje.

Iranova najveća prednost – mreža saveznika i milicija

Najvažniji dio iranskog vojnog arsenala možda i nisu vojnici, avioni ili rakete – već proksi snage. Iran putem “Osovine otpora” ima uticaj na: Hezbollah (Liban), Huti (Jemen), Palestinski islamski džihad i Hamas (Gaza), Šiitske milicije u Iraku i Siriji.

Ove snage nisu formalno dio iranske vojske, ali su direktno povezane s IRGC-om, obučene i naoružane iz Teherana, i predstavljaju stratešku dubinu Irana. Njihova aktivacija u slučaju šireg sukoba može rezultirati višestrukim frontovima – od izraelsko-libanonske granice do Jemena, Iraka i Gaze.

Rat s ogromnim rizicima i neizvjesnim ishodom

Dok Izrael posjeduje najmoderniju tehnologiju i snažan savez sa SAD-om, Iran raspolaže golemom vojnom infrastrukturom, raketnim kapacitetima i regionalnim saveznicima. Direktan sukob između dvije države bio bi razoran za čitav region, a mogao bi prerasti i u međunarodni konflikt ako se uključe SAD, Rusija ili Kina.

Zbog toga mnogi analitičari vjeruju da se obje strane kreću po ivici – balansirajući između odvraćanja i direktnog rata. Ipak, jutrošnji napadi i reakcije ukazuju da bi jedan pogrešan potez mogao pokrenuti lavinu čije posljedice neće stati na granicama Irana i Izraela.

(TIP/Izvor: Klix.ba/Foto: Al Jazeera)