Poreska uprava Republike Srpske je u periodu januar-maj ove godine na račun javnih prihoda RS prikupila 1,723 milijardi maraka, što je za 244,5 miliona KM ili 17 odsto više u odnosu na isti period prethodne godine, pri čemu je naplata doprinosa već premašila milijardu maraka.

Ostvaren je rast naplate po svim grupama javnih prihoda, pa je naplata direktnih poreza ove godine veća za 26 odsto, dok je naplata doprinosa veća za 15 odsto, a ostalih javnih prihoda za šest procenata.

Doprinosi su u periodu januar-maj ove godine naplaćeni u iznosu od 1,013 milijardi KM, što je za 132,5 miliona KM više nego u istom periodu prethodne godine, pri čemu je naplata doprinosa za Fond PIO ostvarena u iznosu od oko 608,2 miliona KM i veća je za 15 odsto, dok je naplata doprinosa za Fond zdravstvenog osiguranja iznosila 331,5 miliona KM i veća je za 16 procenata nego u istom periodu prošle godine. U prvih pet mjeseci ove godine naplata doprinosa za Zavod za zapošljavanje i Fond dječje zaštite veća je za po 15 odsto u odnosu na uporedni period 2023. godine.

Direktni porezi su za pet mjeseci ove godine naplaćeni u iznosu od 482,1 miliona KM, što je za 98,3 miliona maraka više nego prethodne godine. Najveća naplata ostvarena je kod poreza na dobit i to u iznosu od 291,8 miliona KM, odnosno 65,6 miliona KM ili 29 procenata više. Povećanje naplate bilježi i porez na dohodak koji je u tom periodu naplaćen u iznosu od 174,9 miliona maraka, što je za 35,2 miliona KM ili 25 odsto više nego u periodu januar-maj prethodne godine.

Kod ostalih javnih prihoda, naplata je ove godine iznosila 227,6 miliona KM, što je za 13,7 miliona KM više u odnosu na period januar-maj 2023. godine. Kada je u pitanju ova grupa javnih prihoda, nastavljen je rast naplate po osnovu naknada za priređivanje igara na sreću i to za 25 procenata, dok je naplata taksi i naknada veća za 11 procenata, a naplata kazni veća je za pet odsto.

Što se tiče samo maja ove godine, naplata javnih prihoda je iznosila skoro 300 miliona KM, što je za 29,8 miliona maraka ili 11 procenata više nego u istom mjesecu prošle godine.

I Porezna uprava Federacije Bosne i Hercegovine objavila je svoje zvanične podatke o uplati javnih prihoda za period januar-maj 2024. godine. Ukupno je prikupljeno 3.309.495.402 KM, što je za 9.19 posto više od istog perioda 2023. godine. I ti prihodi rekordni su , to se podrazumijeva.

Što se tiče kantona u ovom entitetu, najviše je uplaćeno iz Kantona Sarajevo, ukupno 1.223.959.769 KM, odnosno 36.98 posto od ukupnog iznosa.

To je duplo više od narednog kantona na listi, a riječ je o Tuzlanskom. Tu je uplaćeno 562.006.974 KM, odnosno 16.98 posto od ukupnog iznosa.

Slijede Zeničko-dobojski kanton (419.936.965 KM, 12.69 posto), Hercegovačko-neretvanski kanton (385.368.853 KM, 11.64 posto), Srednjobosanski kanton (247.205.588 KM, 7.47 posto), Unsko-sanski kanton (192.714.487 KM, 5.82 posto), te Zapadnohercegovački kanton (141.030.129 KM, 4.26 posto).

Na dnu liste su tri kantona koji su skupili manje od 100 miliona KM, te se nalaze na oko jedan posto od ukupnog iznosa. Riječ je o Kantonu 10 (64.235.934 KM, 1.94 posto), Bosansko-podrinjskom kantonu (37.927.515 KM, 1.15 posto) te o Posavski kanton (35.109.188 KM, 1.06 posto).

I treća institucija koja se bavi ubiranjem poreza u BiH, Uprava za indirektno oporezivanje BiH, pohvalila se svojim rekordom.

Prihodi od indirektnih poreza u prvih pet mjeseci 2024. godine iznosili su 4 milijarde i 497 miliona KM i veći su za 407 miliona KM ili 9,95% u odnosu na isti period 2023. godine kada su iznosili 4 milijarde i 90 miliona KM.

UIO je u prvih pet mjeseci 2024. godine privredi vratila 869 miliona KM.

Neto prikupljeni prihodi koji su otišli u raspodjelu korisnicima u prvih pet mjeseci 2024. godine, a to su država, entiteti i Distrikt Brčko, iznosili su 3 milijarde i 627 miliona KM i veći su za 467 miliona KM u odnosu na prihode koje su sa Jedinstvenog računa korisnici dobili za isti period 2023. godine.

U maju 2024. godine prikupljeno je 894 miliona KM indirektnih poreza što je za 9 milion KM više u odnosu na maj 2023. godine.

Za finansiranje državnih institucija u prvih pet mjeseci 2024. godine raspoređen je iznos od 420,9 miliona KM. Najveći dio prihoda od indirektnih poreza, kao i sav prikupljen višak prihoda, završio je kod entiteta i Brčko distrikta. Tako je Federaciji BiH u pet mjeseci 2024. godine raspoređeno 1 milijarda i 960 milion KM, Republici Srpskoj 1 milijarda i 97 miliona KM i Brčko distriktu 109 milion KM.

Svi se sa pravom pitaju, ako su rekordni prihodi zbog čega nema i rekordno visokog standarda građana? Zapravo najveća nepoznanica i jeste što niko zapravo ne zna u šta se troši prikupljeni višak novca. Ekonomisti upozoravaju da taj višak odlazi u krpljenja budžetskih rupa, jer su budžeti sve prazniji, a da građani preživljavaju zahvaljujući novcu koji dolazi iz dijaspore.

Rast prihoda dakle svakako ne znači ekonomski napredak. Naprotiv, trenutna inflacija (rast cijena) je doprinijela povećanju prihoda, a potrošnja građana raste zbog priliva novca iz dijaspore ali i zbog rasta najniže plate u Republici Srpskoj koje se dogodilo u januaru 2024. godine. Klasična spirala inflacije. Mnogi spekulišu da je motiv da se poveća najniža plata u RS zapravo bio jedan jedini – povećanje prihoda od doprinosa u budžet a ne poboljšanje kvaliteta života za građane.

Da sumiramo, uprkos rekordnom ubiranju poreza u BiH, ekonomski napredak i povećanje životnog standarda građana ostaju neostvareni. Prihodi su značajno porasli u prvih pet mjeseci 2024. godine, što se može pripisati kako inflaciji te prilivu novca iz dijaspore, tako i povećanju iznosa najniže plate u Republici Srpskoj. Međutim, građani ne vide korist od ovog povećanja, jer se prikupljeni višak novca troši na pokrivanje budžetskih rupa, a ne na poboljšanje njihovog životnog standarda. U konačnici, rast prihoda ne odražava stvarni ekonomski napredak, već povećanje fiskalnog opterećenja građana.

(TIP/Izvor: Buka/Autor: Elvir Padalović/Foto: Ilustracija)