Međunarodni tim istaknutih naučnika upozorio je da klimatske promjene izazvane ljudskim aktivnostima guraju našu planetu u “opasnu nestabilnost” koja bi mogla da ugrozi živote do šest milijardi ljudi do kraja vijeka. U studiji “Izvještaj o klimatskom stanju 2023: Ulazak na neistraženu teritoriju”, objavljenoj u časopisu Bioscience, ukazuje se na specifične klimatske događaje ove godine, uključujući nezapamćene toplotne talase širom svijeta, rekordne temperature okeana i istorijski niske nivoe leda oko Antartika, koji pokazuju da planeta Zemlja ulazi u “nepoznat domen u pogledu klimatske krize”.

Ukoliko se ne preduzmu hitne mjere, naučnici su upozorili na “potencijalni kolaps prirodnih i socioekonomskih sistema”, nepodnošljive vrućine, česte ektremne vremenske događaje, nestašicu hrane i svježe vode, podizanje nivoa mora, nove bolesti i povećane društvene nemire i geopolitičke sukobe.

“Život na planeti Zemlji je pod opsadom. Sada smo na neistraženoj teritoriji. Već nekoliko decenija, naučnici su dosljedno upozoravali na budućnost obilježenu ekstremnim klimatskim uslovima zbog eskalacije globalnih temperatura izazvanih ljudskim aktivnostima koje ispuštaju štetne gasove s efektom staklene bašte u atmosferu. Nažalost, vrijeme je isteklo”, upozorio je tim 12 naučnika iz SAD, Australije, Njemačke, Brazila, Velike Britanije, Kine, Holandije i drugih zemalja.

U njihovom izvještaju se ističe da je tokom 2023. oboren niz rekorda povezanih s klimom i da je bilo zabrinjavajućih prirodnih katastrofa, a da istovremeno čovječanstvo minimalno napreduje u borbi protiv klimatskih promjena. Ove godine je bilo 38 dana kada je prosječna globalna temperature bila više od 1,5 stepeni iznad predindustrijkog nivoa, a procjenjuje se da će ova godina vjerovatno biti najtoplija ikada zabilježena.

Pored rekordne temperature površine zemlje zabilježene u julu, u izvještaju se podsjeća da je opseg antarktičkog morskog leda u julu dostigao najnižu vrijednost od početka satelitskog praćenja, ali i na druge rekorde kada su u pitanju temperatura okeana, nivo mora, požari i poplave.

Da bi se zaustavilo globalno zagrijavanje, naučnici ističu da je neophodno eliminisati emisije gasova iz fosilnih goriva. U izvještaju se navodi da, iako je potrošnja obnovljive energije porasla za 17 odsto od 2021. do 2022, i dalje je 15 puta manja od potrošnje energije iz fosilnih goriva. Naučnici ukazuju da je rat u Ukrajini ubrzao prelazak na obnovljive izvore u Evropi, ali i da je neke zemlje natjerao da sa ruskog gasa pređu na ugalj i da drastično povećaju subvencije za fosilna goriva.

Klimatske promjene su također smanjile obim globalnog rasta poljoprivredne produktivnosti, tako da postoji opasnost da će glad eskalirati ako se hitno ne preduzmu mjere, navodi se u izvještaju i podsjeća da je 2022. oko 735 miliona ljudi bilo suočeno s glađu, što je za oko 122 miliona više nego 2019.

“Efekti globalnog zagrijavanja su progresivno sve ozbiljniji. Do kraja ovog vijeka, procjenjuje se da bi tri do šest milijardi ljudi, otprilike jedna trećina do polovine svjetske populacije, mogli da se nađu u regionu nepogodnom za život, suočeni sa velikom vrućinom, ograničenom dostupnošću hrane i povećanom stopom smrtnosti zbog efekata klimatskih promjena”, navodi se u studiji.

Klimatska vanredna situacija, istakli su naučnici, mora se posmatrati kao sistemska, egzistencijalna prijetnja, a ne kao izolovano ekološko pitanje.

Prije svega je potrebno zaustaviti prekomjernu eksploataciju planete i gubitak biodiverziteta, istakli su naučnici, ocijenivši da je beskrajni rast i prekomjerna potrošnja bogatih zemalja i pojedinaca neodrživa i nepravedna. “Zalažemo se za smanjenje prekomjerne potrošnje resursa, smanjenje, ponovnu upotrebu i reciklažu otpada u više cirkularnoj ekonomiji i davanje prioriteta ljudskom procvatu i održivosti”, naveli su u izvještaju.

Naučnici su naglasili da je neophodan zajednički napor da se osigura klimatska pravda, što podrazumijeva pravednu raspodjelu troškova i koristi klimatskih akcija u manje bogatim i ranjivijim dijelovima svijeta. Oni su pozvali i na “stabilizaciju i postepeno smanjenje ljudske populacije uz rodnu pravdu kroz dobrovoljno planiranje porodice i podršku obrazovanju i pravima žena, čime se smanjuje stopa fertiliteta i podiže životni standard”.

“Od nas se kao naučnika sve više traži da jednostavno i direktno kažemo javnosti istinu o krizama sa kojima se suočavamo. Istina je da smo šokirani surovošću ekstremnih vremenskih događaja 2023. godine. Plašimo se neistražene teritorije na koju smo sada ušli” naveli su autori izvještaja, rekavši da je njihova moralna dužnost kao naučnika da jasno upozore čovječanstvo na svaku potencijalnu egzistencijalnu prijetnju.

(TIP/Izvor: Beta/Foto: Ilustracija)