Turski fudbal prolazi kroz jednu od najboljih sezona u posljednjoj deceniji — barem na terenu. Galatasaray blista u Ligi prvaka, predvođen fenomenalnim Victorom Osimhenom koji je postao senzacija evropskih stadiona. Mladi Arda Güler, ponos cijele nacije, igra u životnoj formi u Real Madridu, bilježeći golove i asistencije koje ga stavljaju u sam vrh svjetskih talenata. Čak i seniorska reprezentacija pod vodstvom Vincenza Montelle pokazuje najveći potencijal u godinama.

Ali u Turskoj, fudbal nikada nije samo fudbal. I baš kada je sve izgledalo obećavajuće, stigla je eksplozija skandala koja je potresla temelje sporta.

Šokantni nalazi interne istrage: 371 sudija ima račun za klađenje, 152 aktivno kocka

Predsjednik Turskog fudbalskog saveza (TFF), Ibrahim Hacıosmanoğlu — poznat po tvrdolinijaškom stavu i burnoj prošlosti — obećao je da će „isušiti močvaru“. Nakon interne istrage, objavio je rezultate koji su potvrdili najcrnje slutnje. Prema nalazima TFF-a: 371 od ukupno 571 aktivnog sudije ima otvorene račune na platformama za klađenje, 152 sudije i pomoćne sudije aktivno su se bavile klađenjem, a među njima sedam sudija iz elitne Süper Lige. Samo jedan sudija je u pet godina uplatio više od 18.000 opklada, dok je njih 42 imalo preko 1.000 opklada po osobi.

Ovi podaci, prema komentatorima, zvučali bi kao satira — da nisu stvarni.

Sudijama je prema FIFA kodeksu strogo zabranjeno klađenje na fudbal, ali mnogi su se branili tvrdnjama da nisu igrali na utakmice koje su sudili ili da su otvarali račune „samo da bi gledali prenose“. No, povjerenje je već ozbiljno narušeno.

Godinama tinjaju sumnje: Tradicija nepovjerenja, teorija zavjere i navijački ratovi

Turska fudbalska scena decenijama je opterećena međusobnim optužbama najvećih klubova – Galatasaraya, Fenerbahçea, Beşiktaşa i Trabzonspora. Svaka sporna odluka VAR-a, svaki penal, svaki crveni karton bili su dočekani kao planirana manipulacija.

Klimaks je nastupio 2011. godine, tokom posljednjeg velikog skandala namještanja utakmica. 2015. godine, pucano je na autobus Fenerbahçea, što je klub povezao s atmosferom neprijateljstva oko optužbi za namještanje. Iste godine, Hacıosmanoğlu, tada predsjednik Trabzonspora, zaključao je sudije na stadionu preko noći, puštajući ih tek nakon intervencije predsjednika države Recepa Tayyipa Erdoğana. 2023. godine, predsjednik Ankaragücüa Faruk Koca uletio je na teren i udario sudiju Halila Umuta Melera u lice.

Tenzije su postale takve da je TFF morao uvesti stranog sudiju, Danca Dannyja Makkelieja, kako bi kontrolisao derbi Galatasaray – Fenerbahçe. Zbog toga su navijači uvjereni da je sistem duboko kompromitovan — i sada tvrde da nova istraga samo potvrđuje ono što su godinama osjećali.

TFF uvodi najradikalniji obračun u historiji: Masovne suspenzije, AI-VAR, kriminalne istrage

Hacıosmanoğlu je najavio čvrstu politiku čišćenja sistema. Tako je 149 sudija i pomoćnih sudija odmah suspendovano, uveden je napredni VAR sistem s AI analizom i formirana anonimna linija za prijavu namještanja i korupcije. Istraga se proširila na klubove, menadžere i igrače.

Istanbulsko tužilaštvo otvorilo je krivičnu istragu, dok je 21 osoba uhapšena, uključujući i Murata Özkayu, predsjednika Eyüpspora.

Ali najveći udar tek je uslijedio.

Skandal se proširio na igrače: Više od 1.000 fudbalera pod istragom, 102 suspendovana

TFF je potom objavio masovnu listu sankcija. Preko 1.000 igrača iz svih liga proslijeđeno je krivičnim organima istrage, a 102 profesionalna igrača iz prve i druge lige su suspendovana. Kazne se kreću od 45 dana do godinu dana, a među suspendovanima je i 25 igrača iz Süper Lige.

Nisu pošteđeni ni reprezentativci. Eren Elmalı dobio je 45-dnevnu suspenziju zbog opklade iz 2019. godine, dok je njegov saigrač Metehan Baltacı (U21 reprezentacija) suspendovan na devet mjeseci.

Treća i četvrta liga su privremeno obustavile takmičenje na dvije sedmice, dok prve dvije lige nastavljaju s drastično oslabljenim sastavima.

Hacıosmanoğlu: “Sunce će izaći nakon tame. Fudbal mora biti očišćen.”

U dramatičnoj objavi, predsjednik TFF-a naglasio je: “Ako želimo turski fudbal dovesti tamo gdje zaslužuje, moramo očistiti sve što je prljavo.” Dodao je da svaki mrak ima svoje jutro. “Sunce mora izaći. Naša je dužnost da vratimo fudbalu čast. Samo zaslužni će pobijediti.”

Ukoliko TFF uspije istragu provesti do kraja, ovo bi mogao biti najveći i najdublji proces čišćenja u historiji evropskog fudbala, koji bi konačno stabilizirao jedan od najburnijih sportskih sistema u Evropi.

A do tada, Turska čeka — i nada se da će nakon ovog potresa doći novo, pravednije poglavlje u njenom fudbalu.

(TIP/Izvor: federalna.ba/The Guardian/Foto: X)