Austrija je još jednom potvrdila da nauka i inovacije ne poznaju granice. Među dobitnicima prestižne ACR Innovation Award 2025, nagrade koja se dodjeljuje najuspješnijim istraživačkim projektima u saradnji sa austrijskim institutima, našao se i Mirnes Berbić, inženjer i naučnik porijeklom iz Bosne i Hercegovine. Kao voditelj projekta (Project Manager) u Austrijskom institutu za ljevačku industriju (Österreichisches Gießerei-Institut – ÖGI), Berbić je sa svojim timom osvojio nagradu za projekat “DiGiPro – Digital to the Green Foundry”, koji spaja digitalne tehnologije i održivu proizvodnju u jedinstvenom istraživačkom poduhvatu.

Od tradicionalne do “zelene” ljevaonice

Ljevačka industrija u Austriji, kao i širom svijeta, prolazi kroz tranziciju – između zahtjeva za visokim kvalitetom i sve strožijih ekoloških standarda. Upravo na tom raskršću nastao je projekat DiGiPro, čiji je cilj digitalizacija i dekarbonizacija procesa proizvodnje metalnih komponenti.
Berbić i njegov tim rade na tome da se smanji ekološki otisak proizvodnje livenih dijelova, uz zadržavanje ili čak poboljšanje njihove kvalitete.

„Kao ljevaonice, moramo stvarati različite šupljine unutar komponenti – na primjer u motorima s unutrašnjim sagorijevanjem ili električnim pogonima,“ objašnjava Mirnes Berbić.
Za to se koriste tzv. pješčane jezgre, koje čine 98% pijeska i oko 2% vezivnog materijala (organskog ili neorganskog). One moraju izdržati ekstremne temperature i pritiske, ali se nakon procesa moraju potpuno raspasti – što predstavlja veliki tehnički izazov.

3D štampa pijeska i pametni materijali

Savremeni trend u industriji ide ka 3D štampi pijeska, koja omogućava izradu složenih jezgri i komponenti s izuzetnom preciznošću. Međutim, ovakvi procesi trenutno su ograničeni na manje serije i visoke troškove. Projekat DiGiPro ima za cilj da to promijeni.

Berbićev tim istražuje nove materijale, vezivne sisteme i geometrijske optimizacije koje bi omogućile proizvodnju velikih serija uz minimalan uticaj na okoliš. U tom smislu, neorganski vezivni materijali (koji emituju manje CO₂) pokazuju ogroman potencijal, ali još uvijek zahtijevaju unapređenje performansi.

Zato su Mirnes i njegov tim razvili sopstvenu eksperimentalnu platformu, jedinstvenu u svijetu, kojom se može mjeriti ponašanje pješčanih jezgri pri različitim opterećenjima i temperaturama – u realnim uslovima. Time su prvi u svijetu omogućili standardizovano ispitivanje emisija i raspadanja jezgri.

„Ova jedinstvena kombinacija omogućava nam da optimiziramo jezgre ne samo funkcionalno, nego i ekološki,“ naglašava Berbić. „Mogućnosti za unapređenje javljaju se duž čitavog lanca vrijednosti – od vađenja sirovina do recikliranja.“

Nauka u službi održivosti

Projekat DiGiPro finansira austrijska agencija FFG (Forschungsförderungsgesellschaft) u okviru programa Collective Research, a realizira se u periodu od aprila 2021. do septembra 2026.
Njegov značaj prevazilazi okvire jedne industrije – on je model kako digitalna transformacija i nauka mogu učiniti tešku industriju ekološki prihvatljivijom, efikasnijom i konkurentnijom.

Zahvaljujući interdisciplinarnom pristupu, koji objedinjuje inženjerske simulacije, matematičko modeliranje, 3D tehnologiju i istraživanje novih materijala, DiGiPro je postao uzor inovativnosti ne samo u Austriji, nego i na evropskom nivou.

Trend prema lakim konstrukcijama i električnim vozilima dodatno naglašava važnost ove tehnologije. „Naša istraživanja pokazuju da inovacije ne moraju biti u suprotnosti s ekologijom – naprotiv, digitalne tehnologije mogu biti ključ održive proizvodnje“, ističe Berbić.

ACR Innovation Award – priznanje za izvrsnost

Nagrada ACR Innovation Award, koju Mirnes Berbić i njegov tim sada nose, dodjeljuje se od 2006. godine u saradnji s austrijskim Ministarstvom za privredu, energiju i turizam. Cilj je da se promovišu nove tehnologije i inovacije koje nastaju u saradnji industrije i istraživačkih instituta. Projekti se biraju na osnovu mišljenja stručnog žirija i online glasanja, a samo tri najuspješnija dobiju ovo prestižno priznanje.

Dobitnici se svrstavaju u sam vrh austrijske naučne i tehnološke zajednice. DiGiPro je tako postao simbol “zelene tranzicije” austrijske ljevačke industrije, a Mirnes Berbić – simbol inženjerske izvrsnosti i inovativnog duha koji Bosanci i Hercegovci unose u svaku sredinu u kojoj rade.

Bosanski talenat u srcu Evrope

Priča Mirnesa Berbića još jednom potvrđuje koliko su stručnjaci iz Bosne i Hercegovine cijenjeni širom svijeta. Njegov profesionalni put, od inženjerskih temelja do vođenja međunarodnog istraživačkog projekta, pokazuje da naučna radoznalost, upornost i inovativnost nemaju granica.

Kroz svoj rad, Berbić ne samo da unapređuje ljevačku industriju, nego i gradi most između nauke, industrije i održive budućnosti – dokaz da bosanski umovi mogu biti pokretači globalnih promjena.

(TIP/Izvor: bhfuturesfoundation.org/Foto: FB)