Velika vijest iz svijeta nauke: Ajdin Palavrić je uspješno odbranio doktorsku disertaciju na Univerzitetu u Bazelu s najvišim priznanjem — summa cum laude. Tim uspjehom, još jedan mladi naučnik iz Bosne i Hercegovine upisao se u red vrhunskih istraživača u oblasti teorijske fizike čestica.

Kratak životopis: put znanjem kroz četiri grada i tri zemlje

-Odrastao u Zenici, gdje je završio gimnaziju.

-Studij fizike na PMF-u Univerziteta u Sarajevu (2015–2019).

-Dvogodišnji, prestižni zajednički master ETH Zürich / IP Paris iz fizike visokih energija.

-Doktorat u istraživačkoj grupi našeg prof. dr. Admira Grelje na Univerzitetu u Bazelu.

-Autor ili koautor desetak naučnih radova.

-Sljedeće poglavlje: postdoktorski istraživač na IFIC Valencia (Španija).

Šta je tačno Ajdin istraživao?

Ajdinov rad doprinosi efektivnim teorijama polja (EFT) — matematičkom i konceptualnom okviru koji fizičarima pomaže da opišu posljedice “nove fizike” čak i kada je direktno ne vidimo u eksperimentima. EFT je poput preciznog “prevodioca” između onoga što se dešava u sudarima protona na CERN-ovom LHC-u i moguće fundamentalne slike svijeta na još višim energijama.

EFT ukratko:

-Kompleksno pojednostavljeno: Umjesto da znamo sve detalje neotkrivene fizike, EFT nam daje zbir pravila (matematičkih termina) koji hvataju najvažnije efekte te nepoznate fizike na energijama LHC-a.

-Koeficijenti kao otisci prstiju: Svako pravilo ima broj (tzv. Wilsonov koeficijent) – ako je nula, nema traga nove fizike; ako odstupa od nule, to je signal da se možda iza brda krije nešto novo.

-Od podataka do zaključka: Poređenjem preciznih teorijskih predviđanja sa stvarnim mjerenjima iz detektora, naučnici fituju te koeficijente i tako ograničavaju ili naglijevaju scenarije nove fizike.

Gdje se uklapa Ajdinov doprinos?

U sklopu doktorata, Ajdin je razvijao i unapređivao teorijski formalizam i metode u EFT-u kako bi:

-omogućio preciznija predviđanja za procese relevantne na LHC-u,

-poboljšao povezivanje teorije i podataka (robustnije analize, pouzdanija tumačenja),

-dao strožija ograničenja na modele nove fizike koje eksperimenti još nisu direktno otkrili.

U praksi, to znači da je njegov rad pomogao da se iz eksperimentalnih podataka izvuče maksimum informacija — što je ključno u eri “precizne fizike čestica”, gdje su nijanse često presudne.

Zašto je ovo važno?

Pametnije traganje za novom fizikom: Umjesto “pucanja u prazno”, EFT omogućava sistematično i efikasno traženje odstupanja od Standardnog modela.

Bolje korištenje skupih eksperimenata: LHC je među najkompleksnijim naučnim instrumentima na svijetu; napredne EFT metode pomažu da se maksimalno iskoristi svaka sudarska tačka podataka.

Globalna naučna saradnja: Rad poput Ajdinovog spaja teoriju i eksperiment, univerzitete i laboratorije, i pokazuje kako talent iz BiH doprinosi vrhu svjetske nauke.

Gledajući naprijed: Valencia zove

Nakon odbrane doktorata, Ajdin nastavlja istraživački put kao postdoktorand na IFIC Valencia, jednom od vodećih evropskih centara za fiziku čestica. To je idealno okruženje za daljnje produbljivanje EFT tehnika, saradnju s eksperimentalnim timovima i rad na pitanjima koja mogu promijeniti naše razumijevanje prirode.

Ajdinov put — od školskih klupa u Zenici do nagrađivanog doktorata u Bazelu — inspiracija je svima koji vole nauku: upornost, znatiželja i kvalitetan rad i dalje otvaraju vrata najvećih laboratorija svijeta.

(TIP/Izvor: bhfuturesfoundation.org/Foto: FB)