Izjalovila su se očekivanja dobro (ne)obaviještenih o tome da će uzburkavanje društvenih i političkih prilika u Banovićima, započeto 6. jula i ambiciozno nazvano dramom, doći korak bliže epilogu u petak, 11. avgusta, na 30. redovnoj sjednici Opštinskog vijeća. Robert Lapčević, predsjedavajući Vijeća, u petak popodne, nakon jednosatnog čekanja, zaključio je da nije došao niko od 14 vijećnika novoformirane većine, da nema kvoruma i da se sjednica odgađa. Najavivši uskoro novu, optimistički je uvjeren u to da bi se tada moglo desiti ono što je precizno propisana procedura referendumske provjere povjerenja svakom, pa i banovićkom načelniku Begi Gutiću – da se odluka donese legalno, na sjednici Vijeća i da se, na osnovu toga, zakaže termin referenduma.

Odgođena sjednica je, tako, pokazala pravo lice onih koji su naumili da prekopaju lokalnu banovićku sliku. Posegavši za formulom “okolo, pa na mala vrata”, izvođači tih radova su štošta previdjeli i, očito, mnogo toga poželjeli “od čibuka”. Uz ostalo, i posezanjem za “događanjem naroda” pred zgradom Opštine 31. jula, silom želeći ući u Opštinu i “osvojiti” vlast. U toj frtutmi je posla imala i policija, bilo je nemilih scena, čak i povrijeđenih, ali se ništa bitno nije promijenilo. Onog najvažnijeg – opštinskog pečata – nova većina se nije dočepala, pa svoju zbrdazdolisanu odluku o referendumu ne može realizovati. A potom ne pristaje na poziv da legalnim putem ostvari cilj: da dođe na sjednicu Opštinskog vijeća i, ako stvarno ima većinu, bez problema izglasa odluku o referendumu.

U žaru borbe, nova većina je propustila da prepiše formulu za takvo nešto od vijećnika opštine Centar u Sarajevu. Samo dan prije odgođene sjednice Vijeća u Banovićima, u sarajevskom Centru su izglasali – za neke problematičnu i diskutabilnu, ali sasvim legalnu – odluku o zakazivanju septembarskog referenduma za opoziv načelnika Srđana Mandića. Banovićka nova većina je ovo serbes mogla prepisati od sarajevskih vijećnika i tako svima izbiti iz ruku adut da nema legalnost. Umjesto toga, propustili su u petak priliku, koja je jedino u skladu s propisima, da prisustvuju sjednici Vijeća i primaknu se realizaciji svog nauma.

Baš to je još jasnijim učinilo suštinu – da ova priča o Banovićima ima (ne)vidljivu pozadinu i odavno neskriven cilj. Od izbora 2020. godine i ubjedljive pobjede SDA-ovog Bege Gutića, traje “antologijsko” trvenje te stranke, njenih vijećnika i načelnika, s jedne, i PDA-ove opozicije i njenih partnera u Vijeću, s druge strane. Nikad se PDA nije pomirila s gubitkom vlasti i moći u Banovićima, posebno u temelju opštine – Rudniku mrkog uglja. Oslonac za promjenu prilika u svoju korist, PDA vidi u novoj vlasti Federacije, a signal za to da se pokuša prekomponovati banovićka slika pročitan je u nedavnoj odluci Vlade Federacije da se Rudnik “otme” SDA-u i isporuči PDA-u. Nakon toga, bilo je samo pitanje dana kada će se to reflektovati na opštinsku vlast i kada će se – uz omiljenu upotrebu mahalskih političkih sredstava i metoda – kidisati na njen vrh.

Da bi se to ostvarilo, bilo je potrebno – uz uopšteno i neubjedljivo inventurisanje načelnikovih aferima – prekopati odnos snaga u Vijeću. Tu je PDA s partnerima imala 11 od 25 vijećnika, pa je SDA s komotnom većinom vladala skoro tri godine. Sve do trenutka kada su, na omiljeni način preletača, dva SDA-ova vijećnika – pod uslovima koji javnosti nisu saopšteni, pa je mašti prepušteno da dokuči čime i sa koliko je to vrednovano – odlučila da se priklone PDA-u, plus jedan NiP-ov vijećnik. Tako je PDA dobila većinu, koja je zaključila da je to dovoljno za put ka referendumu o opozivu načelnika. Javna je tajna to da je sve instruirano s nekih drugih mjesta, van Banovića, što ne vide samo politički slijepci i akteri priče, koji su neizlječivo zadojeni bajkama o ovdašnjoj demokratiji.

Čitav juli je protekao u dramatičnom klinču aktuelne vlasti, okrnjene za preletače, i nove većine. S obje strane su frcale optužbe o nezakonitosti, uz rado korišteni “udar na ustavni poredak”, što lijepo zvuči ušima konzumenata populizma, ali nema veze sa stvarnim stanjem. Nezakonitost, pravno nasilje, upotreba sredstava sile – neke su od korištenih sintagmi, koje bi javnost trebalo da ubijede u to ko je u pravu. Što je dobacilo i do prijava nadležnim organima, uključujući i Tužilaštvo TK-a, jer se, očigledno, neko igra s vlašću, s propisima i s građanima.

A onda je 11. avgusta slika do kraja osvijetljena. Nedolazak nove većine na sjednicu Vijeća u Banovićima nije pogrešno gledati i kao bijeg od suočavanja s propisanom procedurom za referendumsko izjašnjavanje. Ona nalaže da odluku donosi Vijeće, da formira komisiju za pripremu referenduma (i to višestranačku, a ne samo od PDA-ovih članova, kako je to potrčala da uradi nova većina), da odredi datum referenduma i zatraži od Centralne izborne komisije važeće biračke spiskove. Nova većina je od toga pobjegla, potvrđujući da radi “okolo, pa na mala vrata”. Što je pojačalo uvjerenje o uklapanju nauma smjene aktuelne banovićke vlasti u okrilje fraze o kvadraturi kruga, kojom se označava nešto beznadežno i besmisleno.